Sławosz Grześkowiak
W marcu 1928 roku w mieście Al-Ismailijja we wschodnim Egipcie, w domu nauczyciela szkoły podstawowej Hasana al-Banny pojawiło się sześciu zwolenników głoszonych przez niego koranicznych nauk.
„Usiedliśmy i zaczęliśmy rozmawiać. Ich głosy były podniosłe, oczy płonęły silnym blaskiem, a twarze były pełne wiary i zdecydowania. I rzekli do mnie: – Słowa, których wysłuchaliśmy, oświeciły nas i sprawiły, że jesteśmy nimi głęboko przejęci. Nie wiemy jednak, jaka jest najlepsza droga do chwały islamu i pomyślności muzułmanów. Nasze życie, życie w poniżeniu i niewolniczej zależności, staje się nie do zniesienia. Arabowie i muzułmanie są we własnym kraju pozbawieni dachu nad głową oraz godności i nie czynią nic, aby zrzucić obcą zależność. Jeśli chodzi o nas, to nie mamy nic prócz krwi, która płynie w naszych żyłach i zapału, którym płoną nasze pełne wiary i godności serca, oraz prócz tych kilku dirhamów, z których musimy utrzymać nasze dzieci. Nie znamy dróg wyjścia. Znasz je Ty. Nie wiemy co czynić, aby służyć ojczyźnie, religii i nacji. Ty wiesz. Naszym pragnieniem jest oddanie Tobie dzisiaj wszystkiego tego, co mamy i co może służyć sprawie zrzucenia jarzma zależności, abyś stał się odpowiedzialny przed Bogiem za nas i za to, co czynimy; odpowiedzialny za grupę, służącą wiernie Bogu w dziele odrodzenia Jego religii, gotową oddać za Niego życie, nie pragnącą niczego poza nim i zasługującą na zwycięstwo mimo niewielkiej liczebności i ograniczonych środków, którymi dysponuje”.*
Będziemy Braćmi Muzułmanami
W odpowiedzi usłyszeli: „…Jesteśmy Braćmi w służbie islamu. Będziemy więc ‘Braćmi Muzułmanami’”. W takich okolicznościach, pod przywództwem urodzonego w 1906 roku charyzmatycznego Hasana al-Banny, imama, który całe życie poświęcił studiowaniu islamu, na pamięć znał Koran oraz mnóstwo innych tekstów religijnych, powstała ta znana nam po dziś dzień organizacja.
W obliczu upadku osmańskiego kalifatu w 1924 roku oraz obecności wojsk Brytyjskich nad Kanałem Sueskim, w umysłach wielu muzułmanów rodziło się przekonanie o upadku ich religii i jednocześnie o potrzebie jej odnowy. Bracia Muzułmanie wychodzili naprzeciw wszystkim tym, którzy jednocześnie wyrażali te obawy, jak i zarazem zdolni byli do najwyższych poświęceń w pełnieniu religijnej misji obrony i odrodzenia islamu.
Hasan al-Banna nigdy nie nawoływał do obalenia panującego wówczas w Egipcie systemu politycznego. Domagał się jedynie jego modyfikacji, która polegać miałaby na zakwestionowaniu wszelkiej dotychczasowej laicyzacji instytucji politycznych, sądowniczych i oświatowych oraz przede wszystkim na przyjęciu Koranu jako ustawy zasadniczej, gdyż to właśnie ta księga została według muzułmanów zesłana ludziom przez Allaha, żeby nadać im podstawy wiary, organizacji społecznej i ustawodawstwa.
Z punktu widzenia al-Banny islam był „powszechnym systemem, obejmującym wszystkie przejawy życia w ich całokształcie; był miłosierdziem i sprawiedliwością; kulturą i prawem; wiedzą i praworządnością”. Cywilizacja islamu bez szariatu traciła swoją kulturową tożsamość. Wychodząc z takiego założenia al-Banna stworzył tzw. paradygmat Dżama’a (Jama’a) odnoszący się do systemu celów, obowiązków, norm, które miały obejmować członków Braci Muzułmanów w ich codziennym życiu. Co więcej, stanowił on wzorzec, na którym miała opierać się tożsamość i solidarność uczestników ruchu we wspólnym kolektywnym działaniu, jak u braci.
Twórca Braci Muzułmanów wychodził jednak znacznie dalej poza północno-wschodni skrawek Afryki, a nawet świat opanowany dotąd przez muzułmanów. Egipt stanowił tylko pierwszy z etapów zjednoczenia świata arabskiego, a następnie rozszerzenia islamu na wszystkie obszary Ziemi. Muzułmańską ojczyznę stanowiła według niego „każda piędź ziemi, na której [muzułmanin] wypowiada słowa: Nie masz Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego Prorokiem”.
Dżihad
W jaki sposób Hasan al-Banna i jego towarzysze mieli osiągnąć swój cel? Muzułmanie byli i są zaopatrzeni w swoje niezawodne, ponadczasowe narzędzie – dżihad. Tym, którzy pragnęliby wypaczyć sens dżihadu uznając go przede wszystkim za wewnętrzną walkę serca czy duszy zamiast walki zbrojnej, al-Banna z góry zaznaczał, że podobne twierdzenia nie znajdują potwierdzenia w wiarygodnych hadisach.
Owszem, jak twierdził, oczyszczenie wszelkiego zła z własnego serca stanowiło pierwszy stopień dżihadu, drugi to walka słowem, piórem i czynem, ale najwyższym stanowił bój w służbie Allaha (al-kital). „Bóg nałożył na każdego muzułmanina bezwzględny obowiązek dżihadu, od spełnienia którego nikt nie może się uchylić. Jest w nim wyrażone największe Jego pragnienie i największa łaska dla tych, którzy walczą i giną śmiercią męczeńską. Tylko ci, którzy kierując się ich przykładem postępują tak jak oni, mogą oczekiwać nagrody”. Walka kończy się często śmiercią, ale ona „…jest sztuką i zwycięstwo może przyjść tylko wraz z jej opanowaniem…Ten, kto umiera nie walcząc i nie decydując się na walkę, umiera śmiercią poganina”.
Wojskowa nomenklatura
Al-Banna zastosował w swojej organizacji wojskową terminologię i nazywał jej członków żołnierzami misji islamu, armią zbawienia, bądź żołnierzami Boga. Już w 1937 roku Bracia Muzułmanie zaczęli tworzyć tzw. Bataliony Stronników Boga. Te 40-osobowe oddziały w nocnych marszach połączonych z medytacjami wzmacniały swą duchową siłę i solidarność grupową. Cel zdolnych do wszystkiego 12 tysięcy bojowników nie został ostatecznie zrealizowany za sprawą reakcji władz Egiptu. Być może z tego powodu na przełomie lat 1942 i 1943 powstała jedna z najbardziej tajemniczych komórek Braci Muzułmanów – Sekcja Specjalna. Podczas gdy liczba ich członków wynosiła być może około tysiąca osób, o tej silnie zakonspirowanej jednostce do 1948 roku wiedzieli tylko nieliczni członkowie organizacji.
Po serii zamachów na ówczesne władze Hasan al-Banna zginął 12 lutego 1948 na jednej z ulic Kairu, przeszyty serią pocisków oddanych z karabinu maszynowego. Bracia Muzułmanie przeżyli swego twórcę o kilkadziesiąt lat i nadal walczą o władzę dla siebie.
————————————————————-
Sławosz Grześkowiak – historyk, filolog angielski oraz absolwent Studium Literacko-Artystycznego UJ. Interesuje się islamem oraz terroryzmem islamskim.
Bibliografia:
Zdanowski Jerzy, Bracia Muzułmanie i inni.
Al-Anani Khalil, The Power of The Jama’a: The Role of Hasan al-Banna In Constructing The Muslim Brotherhood’s Collective Identity. Sociology of Islam.
* Cytaty wypowiedzi Hasana al-Banny pochodzą z jego publikacji: „Wspomnienia o powołaniu i głoszących słowo”, „List o nauczaniu” (Risalat at-talim), „List o dżihadzie” (Risalat al-dżihad).
Udostępnij na
