Korzenie dżhadyzmu są w świętych pismach islamu

Nowe badanie przeprowadzone przez Centre on Religion & Geopolitics wskazuje na ideologię wspólną dla trzech najbardziej znaczących ugrupowań dżihadystycznych. Oto omówienie kluczowych ustaleń tego raportu.

U polityków i decydentów rośnie zrozumienie faktu, że osłabienie zagrożenia ze strony ugrupowań dżihadystycznych wymaga konfrontacji z ich ideologią. Świadczą o tym m.in. wystąpienia prezydenta Baracka Obamy i premiera Davida Camerona na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ we wrześniu 2015 roku. Owo połączenie teologii i celów politycznych należy wykorzenić poprzez wnikliwą obserwację i ciągłą intelektualną konfrontację.

Po atakach 11 września 2001 roku Al-Kaida Osamy bin Ladena liczyła około 300 bojówkarzy. Sam ISIS ma obecnie przynajmniej 31.000 członków rozrzuconych po Syrii i Iraku. Zrozumienie, że to ideologia napędza owo zjawisko, jest kluczowe dla powstrzymywania i zwalczania ekstremistycznej przemocy.

Jednak ideologie przemocy nie operują w próżni. Ogień potrzebuje tlenu, żeby się rozprzestrzeniać. Szersza kultura polityczna, która sama niekoniecznie musi być ekstremalna czy zgadzać się na przemoc, częściowo pokrywa się z niektórymi założeniami ideologii dżihadu.

Dżihadystycznej ideologii ulegają ci, którzy sympatyzują przynajmniej z niektórymi z jej celów. Bez zrozumienia, jak owa ideologia ma się do ogólnych założeń religijnych, nie będziemy w stanie jej wykorzenić.

Centre on Religion & Geopolitics przeanalizowało 114 materiałów propagandowych opublikowanych w okresie od kwietnia 2013 roku do połowy roku 2015 przez trzy ugrupowania salafickich dżihadystów: ISIS, Jabhat al-Nusra i Al-Kaidę na Półwyspie Arabskim. Celem badania było precyzyjne określenie, jaka ideologia łączy te trzy ugrupowania, po to, żeby możliwe było wypracowanie efektywnych działań ze strony umiarkowanych muzułmanów, rządów i społeczeństwa obywatelskiego.

Uzasadnienia zaczerpnięte z Koranu, hadisów i innych nauk islamskich pojawiają się w 87% propagandy dżihadystycznej.

Raport dostarcza wielu dowodów na to, co wielu badaczy twierdziło już od dawna: ideologia salafickiego dżihadyzmu jest żywotną siłą napędową dla ekstremistycznej przemocy i dlatego powinna być zdecydowanie zwalczana.

Główne wnioski raportu:

• Jest wyraźna różnica między ideologią salafickiego dżihadyzmu i islamem praktykowanym przez większość muzułmanów na świecie. Salaficka ideologia opiera się na islamskich zasadach religijnych, wypaczając je tak, żeby w sposób zdeterminowany i celowy skupić się na zbrojnym dżihadzie.
• Wszystkie trzy ugrupowania wyznają tę samą, fundamentalistyczną ideologię, co przeczy twierdzeniu, że ISIS jest bardziej skrajny od Al-Kaidy.
• Wartości ideologiczne, stanowiące moralną podstawę dla działań tych ugrupowań, są obecne w 80% wszystkich zbadanych źródeł propagandowych. W 62% są tu obecne islamskie wartości religijne, honor i solidarność ze społecznością muzułmańską w 68% i wyraźne odwoływanie się do proroctw o końcu świata w 42%.
• Znaczenie tawhid (monoteizmu) ujawnia się w wielu wątkach propagandowych: jeden bóg, jedno państwo, jedna umma (globalna społeczność islamska); wspomina się o nim w ponad 74% materiałów propagandowych.
• Ciągle powracającym motywem jest nobilitujący charakter dżihadu. Dżihadystów przedstawia się jako szlachetnych rycerzy, np. jadących konno wojowników. Częste są tu też odwołania do postaci Saladyna. Takie motywy znajdziemy w 71% materiałów propagandowych.
• Motyw honoru i solidarności z ummą też ma doniosłe znaczenie, stanowiąc 68% propagandy. Motyw zaszczytnej męczeńskiej śmierci, obecny również w innych religiach, tutaj odnoszący się przede wszystkim do śmierci na polu bitwy, pojawia się bezpośrednio w 32% materiałów, a pośrednio w 68%.
• W sumie uzasadnienia zaczerpnięte z Koranu, hadisów i innych nauk islamskich pojawiają się w 87% propagandy dżihadystycznej. Jedno z oświadczeń ISIS zawierało 24 odniesienia do Koranu, stanowiąc 26% całego tekstu. W tych 24 odniesieniach zacytowano w sumie 13 różnych sur (rozdziałów).
• Chociaż koraniczne uzasadnienia są zazwyczaj prezentowane bez kontekstu (co mogłoby potwierdzać tezę, że ugrupowania te wybierają tylko te fragmenty, które wspierają ich sprawę), ideologia ta w szerokim zakresie posługuje się świętymi tekstami: połowa materiałów propagandowych to bezpośrednie odwołania do Koranu, cytuje się w nich 63 ze 114 rozdziałów tej księgi.
• Hadisy wykorzystywane są w o wiele mniejszym stopniu niż Koran. Odniesienia do nich znajdziemy tylko w 22% badanych materiałów. Zarzut, że salaficcy dżihadyści celowo wybierają hadisy, które pasują do ich wersji islamu może potwierdzać sposób, w jaki z nich korzystają: autorytatywne hadisy cytowane są wraz z podaniem wszystkich szczegółów ich pochodzenia, podczas gdy powoływanie się na bardziej wątpliwe hadisy jest ogólnikowe i nieprecyzyjne.
• Kiedy wspomniane ugrupowania są krytykowane są przez rywalizujące z nimi ugrupowania salafickie lub inne, to Koran i hadisy (zwłaszcza one) stanowią główne oparcie dla tego typu krytyki.
• Chociaż salaficcy dżihadyści chełpliwie odrzucają wiele nauk islamskich jako „nieuprawnione innowacje” (ISIS nazywa niektórych znanych uczonych „osłami”), faktem jest, że w ich materiałach propagandowych znajdziemy odniesienia aż do 45 różnych uczonych, reprezentujących wszystkie większe szkoły prawa islamskiego oprócz szkoły hanafitów.

Ideologiczne wątki zaprezentowane powyżej pojawiają się w materiałach propagandowych, wyrażone dosłownie lub pośrednio. Tworzą pewną hierarchię, w której wartości ideologiczne stanowią podstawę dla celów i poczynań danego ugrupowania, a więc dla tożsamości grupowej jego członków. Połączone w jedno tworzą koherentną ideologię reprezentatywną dla salafickiego dżihadyzmu.

To owa ideologia napędza ich działania. Nawet jeśli ugrupowania te atakują się wzajemnie, źródłem konfliktu nie są różnice ideologiczne, tylko inna narracja: sposób, w jaki wcielają założenia ideologiczne w życie. Salafickiego ruchu dżihady stycznego nie pokonamy skupiając się jedynie na tych odmiennych narracjach: pokonamy go jedynie wtedy, kiedy zrozumiemy i zajmiemy się jego ideologią. Omawiany raport przyczynia się do tego zrozumienia, dostarczając szczegółowych analiz ilościowych i jakościowych.

Autorzy raportu: Emman El-Badawy, Milo Comerford, Peter Welby

Tłumaczenie Rol, na podst. http://tonyblairfaithfoundation.org/

Cały raport (jęz. ang.): http://tonyblairfaithfoundation.org/

Faith Foundation została założona przez b. premiera Wielkiej Brytanii Tony’ego Blaira; jej celem jest przeciwstawianie się ekstremizmowi w 6 głównych religiach światowych: buddyźmie, chrześcijaństwie, hinduiźmie, islamie, judaiźmie i sikhiźmie

Udostępnij na