Thomas von der Osten-Sacken
W pewnej notatce Fryderyk Engels trafnie wyjaśnił, dlaczego świat islamski zawsze miał tendencję do stagnacji:
„Islam to religia przykrojona na potrzeby mieszkańców Wschodu, zwłaszcza Arabów; służy zarówno mieszkańcom miast trudniącym się handlem i rzemiosłem, jak i prowadzącym koczowniczy tryb życia Beduinom. Dlatego stale nosi w sobie zalążek okresowo powracających kolizji.
Miasta bogacą się, ich mieszkańcy zaczynają lubować się w coraz większym zbytku, coraz swobodniejszy staje się ich stosunek do przestrzegania „prawa”. Ubodzy Beduini, z konieczności przestrzegający surowych obyczajów, zawistnie i zachłannie patrzą na te bogactwa i uciechy.
W końcu jednoczą się pod jakimś prorokiem, mahdim, żeby ukarać odszczepieńców, przywrócić przestrzeganie ceremoniału i zasad prawdziwej wiary, a w nagrodę zagarniają bogactwa owych odszczepieńców.
Po upływie wieku sami oczywiście przypominają swym trybem życia niegdysiejszych wiarołomców. Potrzebne jest nowe oczyszczenie wiary, pojawia się nowy mahdi i cała zabawa zaczyna się od początku.
Tak to się wydarzało począwszy od podbojów afrykańskich Almorawidów i Almohadów w Hiszpanii, a na ostatnim mahdim z Chartumu kończąc. Tak samo lub podobnie rzecz się miała w Persji i innych krajach muzułmańskich.
Wszystko to były pozornie religijne ruchy zrodzone z przyczyn ekonomicznych; nawet jeśli odnosiły zwycięstwo, pozwalały ostać się starym warunkom ekonomicznym. Wszystko pozostaje po staremu, co sprawia, że okresowo muszą pojawiać się kolizje.
W przypadku powstań ludu w krajach chrześcijańskiego Zachodu religia służy jedynie jako sztandar i maskuje atak na przestarzały porządek ekonomiczny, który wreszcie zostaje obalony; na jego miejsce pojawia się nowy porządek, dzięki czemu świat posuwa się naprzód.”
Można by tu jeszcze dodać, że z reguły po takich powstaniach [w krajach islamskich] również stare struktury polityczne pozostawały nietknięte, wymieniano kilka osób na inne, ale nie tworzono żadnych nowych instytucji.
Thomas von der Osten-Sacken – niemiecki dziennikarz i publicysta specjalizujący się w problematyce bliskowschodniej.
Tłumaczenie Rol, na podst. http://jungle-world.com/von-tunis-nach-teheran/1410/
Udostępnij na
